Punk;
kültür politika ve estetiği ile kurumsallaşmış sanat teorileri ve bunu
yaratan topluma, toplumsal sisteme karşı doğmuş bir reddediştir. Punk,
sanatçıyı devrimci olarak görür, geleneksel ve kalıplaşmış davranış ve
yaşam biçimine karşı yıkıcı bir tavır geliştirir. Bireyin kişisel
gelişimini yönlendiren, yaşam biçimini şekillendiren toplumsal
organizmayı herşeyin suçlusu olarak görür ve saldırmaktan çekinmez.
Punk'a göre herşey alt üst olmalıdır; aykırı, ayrıksı giyim tarzı, ve
gündelik yaşamda sınırlann belirsizleştirilmesi, bilinçli
kışkırtıcılık, kabul görmüş ve tekdüzeleşmiş yaşam biçiminin yeniden
düzenlenmesi (ya da düzensizleştirilmesi) punk yaşam biçiminin devrimci
taktikleridir.
Punk'ın kendini var ettiği sahne; ekonomik ve toplumsal buhranın
yaşamın her alanını cenderede tuttuğu 1970'lerin son dönemlerindeki
İngiltere'dir. Punk akımı; İngiltere'deki ekonomik bunalımdan büyük
zarar gören işçi sınıfı gençleri arasında doğdu. "Geleceğin olmadığı'"
hayatlarının ve politik güç sahibi kişilerce yönetilen bir toplum
tarafından önceden belirlendiği gerçeği, toplumsal dinamiği oluşturan
gençlerin en büyük buhranıydı. Bu buhranın köklerinin fütürizm,
dadaizm, nihilizm ve anarşizm
Punklar içinde bulunduklan durumu protesto etmek için ellerindeki her
malzeme ile bedenleri de dahil, kendilerini ironik bir biçimde
"toplumsal atık" olarak sundular: Köle kıyafetleri, zincirler, deriler,
dayatılan cinsiyetçi modaya karşı androjenlik, parçalanmış giysiler,
rengarenk ve dikleştirilmiş rahatsız edici saç biçimleri ve punk
sembollerinden bedene iliştirilmiş çengelli iğne... Punk antimodadır.
Amacı geleneksel kalıplar içinde yaşayan topluma karşı algıyı bozmaya
yönelik açık bir saldındır.
Punk kültürü kendi dayanışma ve iletişim ağını da yaratmıştı.
Fanzinler. Kültür ve sanatendüstrisine ve sisteme karşı bir tokat olan
fanzinlerin varoluş nedeni yadsıma, reddetme talebi ve çağnsıdır.
Fanzinlerin punk eylem yaşam biçiminde oldukça önemli bir yeri vardır.
(Yeraltı Edebiyatı) İlk Punk fanzini; "Sniffin' Glue", Punkın;
"kendi-başına yap" (do-it-yourself felsefesini ortaya çıkanyordu: bir
gitar üzerinde üç akorun yerleri gösterilmiş ve şu başlık atılmıştı:
"İşte size bir akor, işte iki tane daha, hadi şimdi gidip kendi
grubunuzu kurun."
Punklar arasında iletişim ve düşünsel ağ oluşturmasının yanısıra
fanzinlerin yaptığı bir diğer önemli katkıda yıkıcı grafik tasanm
estetiğini oluşturmasıydı. Çoğunluğu elle yazılan, siyah beyaz olan
kaotik bir kolajla oluşturulup fotokopi ile çoğaltılan fanzinlerin
sadece dış görünüşleri ile bile algıyı bozmaya, kalıplan yıkmaya
yönelikti.
Punk'ın bu yıkıcı tavrının köklerini dada akımının oluşturduğu
söylenebilir. 1916-1922 yıllan arasında Dada kendisini de reddederek
mevcut tüm toplumsal ve estetik değerlere şiddetli karşı çıkışı,
anlamsızlığı ve antisanatı, provakatif parodisi, edepsiz mizahı ile
yıkıcı sanatın temsilcilerindendir.
" .. .Bizim için birer HİÇSİNİZ Tanrılarınız gibi: HİÇ Bürokratlarınız, yöneticileriniz gibi İÇ
Ressamlarınız, şairileriniz gibi: HİÇ Bana saldınp, dişlerimi sökseniz
de suratınıza SÜPERSİN öküzler olduğunuzu haykıracağım..." (Dada
Manifestosundan)
Dadanın önce gelen simalanndan Mareel Duchamp; pisuvar, şişe askılığı,
kar küreği gibi eşyalann üzerine sadece imzasını atarak ve birer sanat
eseri olarak sergilediği "ready mode"leri (hazıryapıt/yapım) ile
tanınmıştır.
Punk konserleri, punk giyimi ve sanatı gibi yıkıcıdır. Değerlere
yönelik birer saldırıdır. Punk'ın kışkırtıcılık politikasının bir
parçası olan gruplar konser sırasında, seyircisi ile şiddet, yıkım
gösterisi sergilerier. (Sahneye kusmak, tükürmek, havada uçuşan içki
şişeleri, sandalyeler , grup dansı) Punk'ın bu sadomazoşist eğilimi
aslında, punk'ın diğer tahripkar unsurlan gibi belli bir şeye dikkat
çekmek üzere kullanılan bir şok taktiğiydi. Punklar toplumu nasıl
gördüklerini anlatmak istiyorlardı: Anarşi istiyorlardı, yeni bir müzik
tarzı geliştirmek ve bu müzik tarzının kaosunu paylaşmak, çoğaltmak
istiyorlardı. Punk konserleri ekspresyonist performansı ile "şimdi ve
burada"dır. (now-and-here) Ekspresyonizmin sembolü haline gelen Çığlık
punkta hem şarkılarında hem de grafik tasarımlannda kendini gösteren
bir motiftir: yüksek desibel seviyesi,izleyici ile grup arasında
fiziksel ve duyusal etki punk konseri "yaşamalanı" içindedir. O an'ın
içinde yaşanılanlar zamandan ve mekandan soyutlanmış kaostur.
Punk Rock'ın gelişimi Amerika ile İngiltere arasındaki kültürel
alışverişle hız kazanmıştı. Velvet Undergound, New York DolI ve Ramones
gibi New York'lu gruplar, 1965'te başlayıp 1970'ler boyunca devam eden
bir süreçte, bilinçli bir biçimde "sokak kültürünü" işlemiş ve geleceğe
karamsar bakan yeni bir tür müzik üretmişlerdir. (Bu gruplar sadece
punk rock'ın değil hard'n' heavy, heavy metal ve türevIerinin de
doğuşunda da etkili olmuşlardır.)
"Punk", "Punk Rock", "Punk Kültürü" tam da punk'ın istediği gibi açık
bir biçimde tanımlanamamıştır. (Standardize edilerneme, kategorize
edilememe) Punk; ilk çıkışı 1975'te belirli bir rock and roll türünü ve
kendisi ile iIişkilendirilen gençlik alt kültürünü anlatmak için
kullanılmaya başlansa da, 80'ler sonrası ticari rock müziğin
türevlerini tanımlamak için kullanılmaya başlanmıştır. Punk 'underround
rock', 'new wave', 'new music', 'street rock', 'power pop',
'avant-punk' ve 'hardcore' gibi terimlerle özdeşleşen anlamlarda da
kullanılmıştır.
Punk sözcüğünün kökleri de bulanıktır. İngilizcede ilk olarak fahişe
ile eşanlamlı olarak ortaya çıkar. Funk ve Wagnalls İngilizcenin Yeni
Standart Sözlüğünde şöyle tanımlanır:
ı.Çürümüş tahta, bitkisel kav, değersiz nesne, boş konuşma.
2. Yumrukla yapılan saldın ya da darbe.
3. Genç Haydut, hayta, serseri.
Bu sözcük tanımları bilgilendirici olsa da punk'ı tanımlamaz.
Punk Rock'ın ortaya çıkışı Ocak 1976'da Manhattan'daki East ViIIage'da
bulunan CBGB and OMFUG adlı küçük bir kulüpte verilen konserlerden
doğan'Punk' adlı derginin çıkışı ile başlar.
...18 yaşındaydım. New York'taydım. Yıl 1975'ti. Birgün arabada
giderken John (Holmstrom) 'bir dergi çıkaralım' dedi. Beni ve Ged'i
(Dunn) Velvet Underground'a 1997 ve Stooges'a ve New York Dolls'a
uyandıran John'dı John derginin sevdiğimiz şeylerin bileşimi olmasını
istiyordu. Eski Tv dizileri, bira içmek, düzüşmek, çizburger, mizah
dergileri, ikinci sınıf filmler ve bizden başka kimsenin takılmadığı
rock'n'rol grupları. John derginin adının Teenage News olmasını
istiyordu. Dolls'un aynı isimli şarkısından ötürü. Boktan bir isim
olduğunu söyledim. 'Niye Punk demiyoruz?' dedim. Punk sevdiğimiz
herşeyi temsil ediyordu: Kıyak, yapmacıksız, absürd, komik, ironik,
şehri küçük posterlerle donattık. 'Dikkat Punk geliyor! Leg McNeil
Please kill Me/ Roll Dergisi temmuz 2001/07"
İsyankar CBGB and OMFUG (Country, Blue Grass, Blues and Other Music For
Uplifting Gormandizers) sahnesi Punk dergisi yolu ile punk terimi ile
kurduğu bağlantı, belli bir deneysel rock'n'rol akımını tarif edecek
olan "Punk Rock" teriminin oluşması sürecinin ilk aşamasıdır.
Punk dergisinin ilk sayısı 1 Ocak 1976'da çıktı. Lou Reed ve Ramones
ile ilgili yazıların yanı sıra John Holmstrom'un özgün otobiyografik
çizgi dizisi "Joe", Leqs Mcneil'den şehvetli kadınlarla ilgili "foto
karikatür öykü"sü yer alıyordu. Punk'ın ilk sayısı 3000 adet basıldı.
Ve sadece New York'ta dağıtıldı. Dergi son çıkış tarihi olan 1979'ta
25.000 adet basılıyor ve dünya çapında 2000 aboneye ulaşıyordu.
Punk dergisinin İngiliz punk akımına da grafik anlayışı yönünden önemli
etkileri olmuştu. İngiliz punk rock'ının ilk fanzini "Sniffin' Glue"
adıyla Temmuz 1976'da Londra'da çıkmaya başlar. Daha sonra; Ripped and
Tom rotten to the Core, London's Burning, Live Wire, Vive La Resistance
ve Heat adlı fanzinler İngiliz karşıt kültürünün sözcüleri oldular.
Punk Rock stili Londra'nın güneybatısındaki ve Kings Rood civarındaki
heterojen gençlik söylemlerinden, yaşam biçiminden oluşmuştu. Şüphesiz
ki punk rock'ı tetikleyenler arasında, androjen görüntüsü ile
fetişleştirilen fenomen David Bowie'nin glitter rock'ı, Ramones,
Heartbreakers, Iggy Pop, Richard Hell gibi kişi ve gruplar vardır.
1960'ların moda alt kültürünü, bazı blues gruplarının melodik alt
yapısını ve isyanını, northem soul ve reggae'den alınma unsurları da
punk müzikal kaosunda bulmak mümkün.
Tarihte Hippy adı ile anılan sahte-uyuşturulmuş-muhalif kültür
milyonlarca ebleh evcilleştirmekte oldukça başarılı olmuştu. Bu sahte
muhalif kültür başarısını mass media'dan daha ziyade, 1950'lilerin beat
generation radikal muhalefetini vahşi kapitalistlerin önünde savunmasız
ve yalnız bırakmasına borçluydu. Başkalannı rahatsız etmeyecek kadar
vasat olan bu insanlar daha sonra senetlerin, iş görüşmelerinin,
ahizelerin arasında geçmişlerini hatırlamayacak kadar değişip
kapitalistleşeceklerdi. Oysa punk kendi bedeni ve yaşam biçimi ile
politikası, parodisi ve estetiği ile kesinlikle asi ve yıkıcıydı, ki
hala bir çok ülkede alt kültür muhalifliğinin en önemli unsurlarıdır.
Ptsi Tem. 20, 2009 11:04 am